بررسی نحوه خوانش مخاطبان از قالب گفتگوهای مذهبی سیمای جمهوری اسلامی ایران

در گذشته انتشار معارف و آموزه های دینی تنها از طریق رسانه های سنتی و منابر صورت می گرفته است. پس از انقلاب اسلامی رسانه های جدید مانند رادیو و تلویزیون، نقش مهمی در ترویج و انتشار دین بر عهده گرفتند. یکی از انواع برنامه هایی که در طی این سال ها در رسانه ی تلویزیون تولید شده است؛ گفتگوهای مذهبی است. این گفتگوها با توجه به تعداد مجری و کارشناس، نقش مجری در برنامه(مجری کارشناس، مجری و یا صرفا اعلام کننده سرفصل های گفتگو) و موضوعات برنامه، قالب های متفاوتی به خود می گیرد. در این پژوهش، سه برنامه گفتگوی مذهبی تلویزیونی برای سه قالب گفتگوی دو نفره(مجری و کارشناس)، میزگرد(دو مجری و یک کارشناس) و بحث(یک مجری و استفاده از دو کارشناس) انتخاب شده است و به پرسش چگونگی خوانش مخاطبان از قالب گفتگوهای مذهبی تلویزیون با روش ترکیبی پاسخ داده شده است. اطلاعات مورد نیاز تحقیق با بهره گیری از تکنیک مصاحبه ی گروه های متمرکز گردآوری و با استفاده از روش تحلیل مضمون تحلیل شده اند. مضمون اصلی(ویژگی های قالب گفتگوی مذهبی در تلویزیون) این پژوهش، شامل شش مضمون فرعی: تعداد مجری و کارشناس در برنامه های گفتگوی مذهبی، موضوعات برنامه های گفتگویی مذهبی در تلویزیون، توانایی های مجری برنامه های گفتگوی مذهبی، ویژگی های ظاهری مجری برنامه های گفتگوی مذهبی در تلویزیون، ویژگی های میهمانان برنامه های گفتگوی مذهبی و عادات تماشا در مخاطبین برنامه های گفتگوی مذهبی می شود. در نهایت با تحلیل اطلاعات، این نتیجه حاصل شد که در میان برنامه های گفتگومحور مذهبی تلویزیونی قالب گفتگوی دو نفره جذایت بیشتری برای مخاطبان مورد نظر دارد، زیرا در قالب های دیگر(میزگرد و بحث) مخاطب به جمع بندی و نتیجه گیری نمی رسد و به علاوه بحث میان چند کارشناس مناسب برنامه های سیاسی است نه مذهبی. تسلط، توانایی و ظاهر مجری، فن بیان و سخنوری میهمان و موضوع برنامه تاثیر زیادی بر جلب این مخاطبان به برنامه دارد. در نهایت می توان با الگوبرداری از برنامه سمت خدا به عنوان نمونه ای موفق در میان گفتگوهای مذهبی تلویزیون که با استقبال در میان این گروه سنی (دبیرستانی ها) مواجه شده است، در رشد و اعتلای این گونه برنامه ها برای قشر جوان جامعه کوشید.